Vào thế kỷ 14, các chiến binh Mông Cổ được Thành Cát Tư Hãn (Gengis Khan) dẫn dắt đã tàn phá những nơi họ lướt qua từ đông đến tây, dọc tuyến đường đến Viên (Vienna). Bộ lạc Hoàng kim (Golden Horde) huyền thoại để lại phía sau họ kinh hoàng và đổ nát, đồng thời cũng góp phần làm phát tán căn bệnh đến cuối cùng được chứng tỏ còn có sức phá vỡ hơn nữa cho châu Âu: đại dịch Cái chết Đen hay còn gọi là dịch hạch.

Căn bệnh này không chỉ quét sạch một nửa dân số châu Âu, nó cũng là  nguyên nhân chấm dứt các tuyến thương mại trên Con đường Tơ lụa (Silk Road). Giới quý tộc châu Âu không còn được tiếp cận tơ lụa, cũng như ngà voi, nước hoa, hương (trầm), tiêu và các sản phẩm khác từ vùng Viễn Đông. 

Trở về hiện tại, khi đại dịch Covid-19 đã có ảnh hưởng tương tự lên thương mại quốc tế, làm tê liệt các nhà máy (việc sản xuất một số máy tính đã giảm tới 60%), khiến các chuyến đi quốc tế bị hoãn lại và thậm chí khiến các quốc gia đóng cửa biên giới. Tất cả những điều này đã gây ra tác động sâu sắc đến các thị trường được toàn cầu hóa của chúng ta, nơi các chuỗi giá trị toàn cầu dựa vào đầu vào của nhà cung ứng được đặt tại nhiều nước khác nhau.

Trong những thị trường được toàn cầu hóa mà chúng ta đã quen thuộc, các hệ thống như việc sản xuất vừa-kịp-lúc (just-in-time: Đúng sản phẩm – với đúng số lượng – tại đúng nơi – vào đúng thời điểm cần thiết) đã trở thành thông lệ. Cái từng là điểm mạnh chính của nó giờ đây đã trở thành điểm yếu lớn nhất, và không nghi ngờ gì nữa, những khái niệm như sự dư thừa của nhà cung ứng, sự đa dạng hóa chuỗi cung ứng và hàng tồn kho nhằm đảm bảo sẽ trở thành bản chất của chính sách thương mại sau đại dịch. Bên cạnh đó, việc mang các hoạt động công nghiệp trở về với các nguồn lực trong nước đã và đang diễn ra trong 10 năm qua sẽ được tăng tốc hơn nữa.

Trong môi trường thách thức này, các khu phi thuế quan trở thành một lựa chọn thay thế tuyệt vời để tái định vị các cụm công nghiệp để thích ứng với tình hình mới. Và đây là lý do. Các khu phi thuế quan cho phép việc di chuyển nhanh chóng máy móc và thiết bị mà không phải trả thuế đến những khu công nghiệp đẳng cấp thế giới, gần với nhà sản xuất và người tiêu dùng cuối hơn. Chúng thuận lợi cho việc di chuyển nguyên liệu thô và nguồn cung, tránh được thủ tục giấy tờ, với các quá trình được tự động hóa và hậu cần vượt trội, cho phép tạo ra hàng tồn kho nhằm đảm bảo. Chúng cũng cho phép đào tạo nhanh theo thời gian thực lực lượng lao động cần thiết cho các quá trình này.

Nhưng các khu phi thuế quan cũng phải thích ứng để hoạt động trong môi trường thay đổi nhanh chóng này. Bên cạnh lời chào gọi “miễn thuế” đặc trưng, chúng phải trở thành ‘không cac-bon’ và ‘không vi-rút’ thông qua những tiêu chuẩn vệ sinh phức tạp dành cho quy trình công nghiệp và hậu cần. Nếu chúng có thể làm điều này, chúng sẽ đóng vai trò chủ chốt trong sự phát triển các chuỗi giá trị mới, an toàn hơn, sạch hơn và dư dả hơn.

Martín Ibarra Pardo là chủ tịch Araújo Ibarra & Asociados, một công ty luật có trụ sở ở Bogotá. Ông cũng là Phó chủ tịch Tổ chức Khu phi thuế quan Thế giới (World Free Zones Organisation).

---------------------------------------------------------------------

(An Thắng, IPA Đà Nẵng, lược dịch từ FDI Intelligence)

Link bài viết gốc: https://www.fdiintelligence.com/article/77140